قطعنامه جدید علیه ایران | شورای حکام گام اول را برداشت؛ آیا پرونده ایران به شورای امنیت میرود؟
رویداد۲۴| شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی بار دیگر درباره ایران رأی داد و نتیجه دقیقاً همان چیزی شد که از هفتهها قبل در پایتختهای غربی قابل پیشبینی بود: تصویب قطعنامه مشترک آمریکا و تروئیکای اروپایی با ۱۹ رأی موافق. قطعنامهای که میگوید ایران باید سریعتر با آژانس هماهنگ شود، دسترسیها را کامل کند و در چارچوب پروتکل الحاقی اطلاعات دقیق بدهد؛ اما آنچه این رأیگیری را مهمتر میکند، زمینه سیاسی و پیامدهای پسِ پرده آن است.
منابع غربی از مدتها قبل میگفتند تهران همکاری با آژانس را بهصورت «قطرهچکانی» پیش میبرد و هیچ تصویر شفافی از وضعیت واقعی برنامه هستهای ارائه نمیدهد. لارنس نورمن، خبرنگار باسابقه والاستریت ژورنال، همان کسی که معمولاً قبل از همه از تصمیمهای اتریش خبر دارد، این بار هم گزارش داد که متن قطعنامه نهفقط درباره دسترسیهای فوری بلکه درباره تعلیق گسترده فعالیتهای غنیسازی و بازفرآوری است؛ امری که در تهران بیتردید حساسیتبرانگیزتر خواهد شد.
اما داستان فقط این نیست. آنچه در رسانههای بینالمللی برجسته شد، پیام سیاسی رأی ممتنعها بود: ۱۲ کشور حاضر نشدند در فضای دوقطبی واشنگتن–تهران طرف یکی را بگیرند. این یعنی بخشی از جهان نمیخواهد بحران جدیدی در پرونده هستهای آغاز شود، اما همزمان قانع نشده که ایران به اندازه کافی شفاف عمل کرده است.
تهران در وضعیت هشدار؟
دیپلماتهای اروپایی میگویند هدف این قطعنامه تنبیه ایران نیست، بلکه جلوگیری از ورود پرونده به مسیر کنترلنشده است. اما ناظران مستقل در اروپا همین گزاره را معادل یک هشدار میدانند؛ یعنی اگر تهران مسیر تعامل محدود را ادامه دهد، مرحله بعد میتواند ارجاع پرونده به شورای امنیت باشد.
در مقابل، تحلیلگران در ایران میگویند غرب عمداً فضای بیاعتمادی را حفظ میکند تا تهران را تحت فشار نگه دارد. با این حال، واقعیت این است که حجم سؤالات بیپاسخ آژانس کمتر نشده؛ از منشأ ذرات اورانیوم تا ابهام در سطح واقعی غنیسازی.
جایگاه آمریکا و معنای این رأی در دوره ترامپ
تحلیلگران بینالمللی یادآوری میکنند که این نخستین قطعنامه مهم دوره جدید دولت ترامپ است. رسانههای آمریکایی نوشتهاند که دولت جدید واشنگتن قصد ندارد در ماههای ابتدایی کار به سمت «برخورد شدید» با ایران حرکت کند. اما تصویب این قطعنامه پیام روشنی دارد؛ واشنگتن پرونده ایران را از میز سیاست داخلی کنار گذاشته و به مسیر کلاسیک «فشار ترکیبی» بازگردانده است.
روزنامه گاردین در گزارشی نوشت: «رأی شورای حکام پیامی است که اروپا و آمریکا هنوز بر سر مدیریت پرونده ایران اختلاف مبنایی ندارند؛ اختلافها فقط در تاکتیکهاست.»
قطعنامه امروز، بحران فردا؟
از نگاه کارشناسان ایرانی، تهران اکنون در نقطه حساسی قرار دارد و یا باید در مسیر تعامل با آژانس سرعت بگیرد و برخی حساسیتهای فنی را تعدیل کند، یا باید خود را برای مرحله بعدی تشدید فشارهای سیاسی آماده کند.
اگرچه ایران بارها گفته برنامهاش صلحآمیز است، اما فضای بینالمللی به سمتی میرود که نشانههای اعتماد کاهش یافته و همین کافی است تا پرونده دوباره به یکی از موضوعات مهم امنیت بینالملل تبدیل شود.
تصویب این قطعنامه نه پایان ماجراست و نه آغاز یک بحران بزرگ؛ بلکه یادآور این واقعیت است که پرونده هستهای ایران بدون یک توافق سیاسی پایدار همیشه مستعد بازگشت به تنش است. غرب از «ابهام فنی» نگران است و تهران از «فشار سیاسی» گلایه دارد؛ همین دوگانه، ایران و آژانس را وارد چرخهای کرده که هر چند سال یکبار با یک قطعنامه جدید به نقطه اول برمیگردد.
مسئله امروز این نیست که چه تعداد رأی موافق یا مخالف ثبت شد؛ مسئله این است که هیچکدام از طرفها تصوری از مسیر خروج واقعی از بحران ندارند. این همان چیزی است که رسانههای بینالمللی آن را «خطر بزرگتر از متن قطعنامه» توصیف کردهاند.
یک ملت و بی تدبیری محض. 
